โรคโปลิโอ ครั้งหนึ่งเคยเป็นปัญหาสาธารณสุขสำคัญของประเทศและของโลก แต่ปัจจุบันโรคโปลิโอได้ลดลงอย่างมากจนใกล้เข้าสู่คำว่ากำจัดได้เต็มที เรามาอ่านเรื่องราวของชายผู้หนึ่งที่เกิดมาเพื่อปราบโรคโปลิโอ
ชายคนนี้เป็นชาวสหรัฐอเมริกา เกิดและโตในครอบครัวคนชั้นกลางในสมัยปลายศตวรรษที่สิบเก้า ยุคสมัยหลังการปฏิวัติอุตสาหกรรม ประเทศอเมริกาเข้าสู่อุตสาหกรรมใหม่เต็มตัว มีเศรษฐีใหม่เกิดขึ้นอย่างมากมาย ครอบครัวของชายคนนี้ก็เริ่มมีเงินในยุคสมัยนี้ แต่ว่าเขาเลือกประกอบอาชีพทนายความ
ในยุคสมัยต้นศตวรรษที่ยี่สิบราวปี 1915-1925 ทั่วโลกเกิดภาวะเศรษฐกิจตกต่ำอย่างหนักหลังสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง (the great depression) ชายคนนี้และครอบครัวสามารถประคองตัวรอดพ้นมาได้ (จริง ๆ อเมริกาไม่ได้รับผลกระทบหนักมากเหมือนอย่างยุโรป) นอกเหนือจากโรคไข้หวัดใหญ่ที่โลกได้รู้จักเมื่อสุดสงครามโลกครั้งที่หนึ่งแล้ว โลกยังได้รู้จักโรคที่น่าสะพรึงกลัวที่ทำให้เกิดกล้ามเนื้ออ่อนแรงเฉียบพลัน จนเสียชีวิตจากระบบหายใจล้มเหลว หากรอดมาได้ส่วนมากจะมีความพิการหลงเหลือ ที่พบมากคือขาลีบพิการ
การระบาดของโรคนี้ทำให้เราได้ค้นพบเครื่องช่วยหายใจยุคแรกที่เรียกว่า "Iron lung" เป็นเครื่องปรับความกดอากาศจากภายนอกร่างกายเหมือนแท้งก์น้ำขนาดใหญ่ ยื่นศีรษะออกมา หลังจากมีการคิดค้นเครื่องนี้สามารถช่วยชีวิตคนไข้ได้เป็นจำนวนมาก ในประเทศไทยนั้น โรคโปลิโอก็แพร่ระบาดมาเช่นกัน และเราเองก็มีเครื่องช่วยหายใจปอดเหล็กนี้ใช้เป็นชาติแรก ๆ ในโลกด้วยทุนทรัพย์ส่วนพระองค์ของในหลวงรัชกาลที่เก้า
นักวิทยาศาสตร์และแพทย์ได้ค้นพบว่าสิ่งที่ทำให้เกิดโรคนี้คือ ไวรัสโปลิโอ ติดต่อทางการกิน อาหารปนเปื้อน สุขอนามัยการขับถ่ายที่ไม่สะอาด และการสัมผัสใกล้ชิดผู้ป่วย มักเกิดอาการในเด็กทำให้มีความพิการแต่เด็ก แต่ทว่าเรายังไม่สามารถจัดการใด ๆ กับโรคได้เลย การระบาดก็เป็นมากขึ้น
จนมาถึงเรื่องของเรา ชายคนนี้ด้วยความที่เขาเป็นนักกฎหมายและรอดพ้นภาวะเงินเฟ้อรุนแรงกับเศรษฐกิจตกต่ำมาได้ เขาก็เริ่มมาเล่นการเมือง เรียกว่าเป็นดาวรุ่งพุ่งแรงในมลรัฐนิวยอร์คเลย จนเมื่อเขาอายุ 39 ปี ช่วงฤดูร้อนปี 1921 เขาพาครอบครัวไปพักผ่อนที่แคมโปเบลโล ทางตะวันออกเฉียงเหนือของอเมริกา มีบ้านพัก ทะเลสาบ เล่นเรือใบ ว่ายน้ำ ด้วยความที่ชายคนนี้เป็นนักกีฬา เขาก็ลงว่ายน้ในทะเลสาบในเดือนสิงหาคม
หลังจากนั้นไม่กี่วัน เขาก็เริ่มล้มป่วย ไข้สูง ปวดเมื่อยตามตัว ชาและเสียวแปลบไปทั้งตัว เริ่มมีอาการอ่อนแรงตามแขนขา บังเอิญว่ามีแพทย์ที่เกษียณจากกองทัพมาพักผ่อนที่ทะเลสาบพอดี เขาให้คำแนะนำว่าอาจจะมีอุบัติเหตุและมีเลือดออกในไขสันหลัง ตอนนี้เลือดนั้นกลายเป็นลิ่ม ให้บีบนวดและรอสักพัก เดี๋ยวก็จะดีขึ้น
แต่อาการกลับไม่ดีขึ้น เป็นมากขึ้นเรื่อย ๆ ทางครอบครัวจึงได้ปรึกษาแพทย์ประจำครอบครัวทางโทรศัพท์ คุณหมอได้ฟังอาการและคิดว่ามันคล้าย ๆ กับโรคอ่อนแรงในทารก (infantile paralysis) แต่ก็แปลกดีที่มาเกิดกับคนอายุ 39 ปีที่แข็งแรงดี คุณหมอประจำครอบครัวไม่เชื่อว่าเกิดจากลิ่มเลือดในไขสันหลัง จึงโทรศัพท์สายตรงไปปรึกษาทีมของคุณหมอ Samual A. Levine หัวหน้างานวิจัยโรคอ่อนแรงในเด็ก (ที่ภายหลังพบว่าเป็นการติดเชื้อโปลิโอ) จากมหาวิทยาลัยฮาเวิร์ด
ในปลายเดือนสิงหาคมนั้นเองทีมแพทย์จากฮาเวิร์ดมาเอง และมาตรวจร่างกายเอง เขามีความเห็นแย้งความเห็นเรื่องลิ่มเลือดในไขสันหลังอย่างชัดเจนและฟันธงด้วยว่า "นี่แหละโปลิโอในผู้ใหญ่" และพาชายคนนั้นไปรักษาที่นิวยอร์ก ซึ่งชายคนนั้นก็ดีขึ้น ไม่ต้องใส่ปอดเหล็ก อาการปวดกล้ามเนื้อดีขึ้น ไข้ลดลง อาการเสียว ๆ ชา ๆหายไป กินอาหารได้ปรกติ แต่...แต่...ขาทั้งสองข้างอ่อนแรงและลีบลง
อันเป็นลักษณะของรอยโรคที่ระบบประสาทที่เรียกว่า "lower motor neuron" นั่นคือรอยโรคตั้งแต่เซลล์ประสาทที่ไขสันหลัง ออกมาที่เส้นประสาท มาที่รอยต่อเส้นประสาทและกล้ามเนื้อ หรือที่ตัวกล้ามเนื้อเอง ที่จะมีอาการอ่อนแรง ไม่เกร็ง เคาะความไวประสาทไม่ขึ้นเลย และกล้ามเนื้อลีบลงอย่างมาก คณะแพทย์ลงความเห็นว่า.. โปลิโอ.. และเมื่อผ่านมาปีกว่า โอกาสที่ขาสองข้างจะเป็นปรกตินั้นน้อยมาก
เท่ากับตัดอนาคตอันรุ่งโรจน์ของชายผู้นี้ โดยเฉพาะอนาคตทางการเมืองที่รัศมีเฉิดฉายยิ่ง
แต่...สิ่งนี้ไม่สามารถขวางการเดินทางของดวงดาวได้ ชายผู้นี้มีความวิริยะอุตสาหะอย่างมาก เขาเพียรทำกายภาพบำบัดอย่างหนัก แม้ว่าแพทย์จะบอกว่ามันไร้ผล จนกระทั่ง
มีคำบอกเล่าว่ามีเด็กคนหนึ่งมาทำกายภาพบำบัดที่บ่อน้ำร้อนที่ Meriwether County มลรัฐจอร์เจีย แล้วอาการดีขึ้น ชายคนนี้ไม่ลังเลที่จะไปฝึกที่นั่น ด้วยความที่เขาพอมีสตางค์บ้าง เขาจึงเข้าไปปรับปรุงโรงแรมที่บ่อน้ำร้อนแห่งนั้น ทำเป็นสถานที่กายภาพบำบัด ตลอด 208 สัปดาห์แห่งการบำบัด เขาเริ่มกลับมาเดินโดยใช้ไม้เท้าและเหล็กค้ำได้ ไม่เพียงเท่านั้น กลับมาลงรับสมัครผู้ว้าการรัฐและได้รับเลือกตั้งอีกด้วยในปี 1929 คราวนี้เขาผลักดันเรื่องการรักษาแบบกายภาพบำบัดโดยเฉพาะกับผู้ป่วยโปลิโอ ปรับกฎหมายให้มีทางสำหรับรถเข็น จนโด่งดังกับชายผู้กลับมาจากความพิการ เขารณรงค์เรื่องสิทธินี้มาตลอด จนกระทั่ง
ปี 1932 ชายผู้นี้โค่นประธานาธิบดีฮูเวอร์ลงได้ด้วยคะแนนเสียงแบบถล่มทลาย ผงาดขึ้นเป็นประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกาคนที่สามสิบสอง ผู้สร้างตำนานเป็นประธานาธิบดียาวนานถึง 4 สมัย (หลังจากนั้นได้ปรับกฎหมายให้ดำรงตำแหน่งได้ไม่เกิน 2สมัย) ชื่อเขาคือ แฟรงคลิน เดลาโน รูสเวลท์ เราเรียกสั้น ๆ ว่า FDR
เขาพาอเมริกาเข้าสู่สงครามโลกครั้งที่สองอย่างห้าวหาญ ใต้ขาเหล็ก ไม้เท้าและรถเข็น เขาได้รณรงค์เรื่องการศึกษาการกายภาพบำบัดในน้ำ สร้างศูนย์การศึกษาโรคโปลิโอ จนสามารถพัฒนาออกมาเป็นวัคซีนแบบฉีดในปี 1955 และ วัคซีนแบบหยอดในปี 1961 สามสิบปีให้หลังแทบจะไม่มีโปลิโอในอเมริกาอีก จนวัคซีนปัจจุบันมีแค่สองสายพันธุ์ เพราะสายพันธุ์ที่สองถูกกำจัดไปอย่างถาวร (เหลือแต่สายพันธุ์หนึ่งและสาม)
แม้ว่าจะยังมีการระบาดอยู่บ้างแต่ก็ไม่รุนแรงและส่วนมากเกิดจากไม่ได้วัคซีน เช่นในกลุ่มผู้ลี้ภัยสงคราม มีการระบาด 293 รายในปี 2012 ตามการรายงานขององค์การอนามัยโลกที่ประเทศปากีสถาน อัฟกานิสถานและไนจีเรีย
ปี 1945 ช่วงปลายสงครามโลกครั้งที่สองท่านประธานาธิบดีได้ถึงแก่อสัญกรรมขณะทำกายภาพบำบัดในบ่อน้ำร้อน ด้วยโรคเลือดออกในสมอง บ่อน้ำที่ท่านทำกายภาพบำบัดจนกลับมาได้อีกครั้ง เป็นโรคที่ท่านได้รับจากน้ำ หายก็จากน้ำ รณรงค์จนมีชื่อเสียงก็จากน้ำ เสียชีวิตจากไปก็ในน้ำ เป็นประธานาธิบดีคนเดียวที่ถึงแก่อสัญกรรมขณะดำรงตำแหน่ง (ที่ไม่ได้ถูกลอบสังหาร) ท่านรอง ฯ แฮรี่ เอส ทรูแมน ขึ้นดำรงตำแหน่งแทน
บทส่งท้าย....
ความจริงยังไม่มีหลักฐานใด ๆ ที่บอกว่าแฟรงคลิน ดี รูสเวลต์ ป่วยเป็นโรคโปลิโอ ผู้สันทัดกรณีหลายคนมองย้อนหลังพบว่ามีความเหมือนโรคเส้นประสาทส่วนปลายอักเสบ กิลแลง บาร์เร่ ซินโดรมมากกว่าด้วยซ้ำ แต่ที่เขาบอกว่าเป็นโปลิโอจนนำมาสู่การพัฒนาวัคซีนจนชนะโรคโปลิโอได้นั้นก็เพราะว่า...
...
...กลางดึกคืนหนึ่งในเดือนสิงหาคม 1921 ชายผู้นั้นผู้เกิดมาปราบโปลิโอ เดินเงียบเข้าไปในห้องเวชระเบียน ในเวชระเบียนอันว่างเปล่าของชายผู้จะเป็นประธานาธิบดีในวันหน้า ชายคนนั้นตวัดปากกาลงในช่องโรคหลักว่า "paralytic poliomyelitis"
การตวัดปากกาครั้งนั้นมันเปลี่ยนประวัติศาสตร์โรคโปลิโอ และประวัติศาสตร์โลกเลย
...
...แล้วชายคนนั้นก็เดินออกมา ท่ามกลางแสงจันทร์สาดส่อง ให้เห็นใบหน้าคมสัน รอยยิ้มมหาเสน่ห์ ใต้เสื้อคลุมยาวนั้น ปรากฎเห็นเสื้อยืดสีขาวลายสกรีนสีน้ำเงินเข้มที่อกเสื้อว่า
"อายุรศาสตร์ ง่ายนิดเดียว"
..
จบบริบูรณ์
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น