ยาลดกรด Proton pump inhibitors (PPIs)

ยาลดกรด Proton pump inhibitors (PPIs) ยาที่ลงท้ายด้วย -prazole ทั้งหลาย เป็นยาที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในการรักษาโรคกระเพาะ เรามาทำความเข้าใจกัน

ในบรรดายาลดกรดในกระเพาะทั้งหลาย เราถือว่ายากลุ่มนี้ทรงประสิทธิภาพมากที่สุด เนื่องจากมันไปควบคุมกลไกร่วมกลไกสุดท้ายของการหลั่งกรด ไม่ว่าการกระตุ้นการหลั่งกรดจะเกิดจากระบบประสาท จะเกิดจากฮอร์โมนแก๊สตริน จะเกิดจากการกระตุ้นตัวรับฮิสตามีน (จาก enterochromaffin-like cell) ไม่ว่ากลไกใด สุดท้ายจะไปสั่งการที่ปั๊มกรดที่จะเทออกกระเพาะอาหาร เจ้ายา มันไปออกฤทธิ์ตรงนี้แหละ จับทำลายถาวรเลย เรียกว่าอุดท่อปลายทางการหลั่งกรด มันจึง..คุมกลไกสั่งการทุกชนิด.. (คสช)
แต่การที่จะไปจับปั๊มกรดและทำลายถาวรนั้น จะต้องไปจับทำลายตอนที่มันจะทำงาน หากปั๊มกรดไม่อยู่ในสภาพทำงานมันจะซ่อนตัวอย่างสงบนิ่งในเซลล์ ยา PPI ก็ไม่ไปจับทำลาย

แล้วมันจะทำงานตอนไหน ก็ตอนที่มีอาหารมาถึงกระเพาะน่ะสิ เราจึงกิน PPI ก่อนอาหาร 15-30 นาที กะว่าเมื่อยาอยู่ในกระแสเลือดเต็มที่ ก็ซึมผ่านไปที่เซลล์หลั่งกรดและไปอุดปั๊มที่กำลังจะทำงานพอดี

ตัวยามันอยู่ในกระแสเลือดได้ไม่นานเท่าไรนัก เมื่อเราต้องการให้มันจัดการปั๊มเต็มที่เราก็กินก่อนอาหาร โอเคมันก็กำจัดปั๊มไปส่วนหนึ่ง แน่นอนว่ากรดน้อยลง อาการและโรคต่าง ๆ อันเกิดจากกรดเริ่มดีขึ้น บางคนก็พอแล้ว ลดแค่นี้แหละพอ แต่บางคนไม่พอแฮะ จึงต้องทำการกำจัดปั๊มเพิ่ม เราก็ทำได้สองวิธี
วิธีแรก กินเช้าเย็น ดักปั๊มสองรอบเลย เพราะต้องการกำจัดมากกว่านี้ ยาอยู่ในนานก็จัดซ้ำสองทีไง จริง ๆ ข้อบ่งชี้ของการกินขนาดสูงจะมีชัดเจนนะครับ (วันละสองเวลาครั้งละหนึ่งเม็ด ถือเป็นขนาดสูงแล้วนะ) หรืออาจใช้ในรายที่เม็ดเดียวไม่ตอบสนอง
อีกวิธีที่มีการศึกษาแต่หลักฐานน้อยกว่าและประสิทธิผลน้อยกว่า คือ เบิ้ลสองเม็ดเลยเวลาเดียว เรียกว่าเผาทำลายปั๊มรอบเดียว แต่จัดหนักเลย

แต่ก่อนจะใช้วิธีเพิ่มขนาดหรือเพิ่มรอบ ให้ไปคิดก่อนว่าที่ไม่ได้ผลแต่แรกเพราะสาเหตุอื่นหรือเปล่าเช่นวินิจฉัยผิดหรือไม่ยอมปรับพฤติกรรมการกิน ก็ต้องไปแก้ไขจุดนั้น ๆ ด้วย

เปลี่ยนยี่ห้อช่วยไหม .. จริง ๆ แล้วประสิทธิผลของการรักษา ไม่ว่าการรักษาแผลในกระเพาะ รักษากรดไหลย้อน รักษาการติดเชื้อ Helicobactor pylori หรือการป้องกันและรักษาเลือดออกในกระเพาะ ประสิทธิผลคือผลลัพธ์ที่ได้พอ ๆ กันทั้งหมดทุกยี่ห้อ อาจมีประสิทธิภาพต่างกันบ้างเช่นเร็วกว่า ออกฤทธิ์ยาวกว่า ปฏิกิริยาระหว่างยาน้อยกว่า ในความเป็นจริงไม่ได้มากมายอะไรนัก

แต่ว่า แต่ละคนก็ตอบสนองและชื่นชอบต่างกัน เลือกได้ครับ ตามกำลังทรัพย์ (อยากบอกว่าของแบรนด์ราคาแพงนะครับ) ลางเนื้อชอบลางยา อรุณาก็ชอบบอส

อาการอืดแน่น จุก คลื่นไส้ **อาการที่ไม่ได้มีผลจากกรด** การใช้ยา PPI อาจจะตอบสนองได้ไม่ดีนัก การไปปรับเวลา ปรับความถี่ หรือ ปรับขนาด อาจไม่ได้ส่งผลมากมายอะไร เผลอ ๆ กินมากและนานไปโดยไม่มีประโยชน์ก็จะเกิดโทษจาก PPI

การถอนยา PPI : คนไข้ที่กินยาตัวนี้แล้วอาการดี เวลาจะหยุดไม่ค่อยอยากหยุดเพราะมันมี rebound effect อาการเด้งกลับได้ กลับมามีอาการอีก ไม่มีใครชอบ ทำให้อยากใช้ยานาน บางทีนานจนเกิดผลเสีย เวลาจะถอดยา หยุดยา อาจใช้ยาเคลือบกระเพาะช่วยลดอาการเด้งกลับได้ ยาเคลือบกระเพาะนี่ถือว่าออกฤทธิ์เร็วมากและชะงัดดี เพียงแต่มันแค่ระงับอาการไม่ได้ไปช่วยเปลี่ยนแปลงปรับปรุงแก้ไขสภาพโรคแต่อย่างใด

ผลเสียของยาที่มีน้ำหนักปัญหามากที่สุด ซึ่งก็ถือว่าเกิดขึ้นน้อยมากอยู่ดีคือ การขาดสารอาหารบางอย่างโดยเฉพาะวิตามินบีสิบสอง และแร่ธาตุแม็กนีเซียม (ที่จะทำให้ขาดแคลเซียมและกระดูกบางตามมา) และอีกปัญหาคือการติดเชื้อในทางเดินอาหารส่วนล่างมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นแบคทีเรียในลำไส้เองหรือแบคทีเรียที่ชื่อ Clostridium difficile แต่การติดเชื้อนี้ส่วนมากจะเกิดกับผู้ที่ให้ยานาน ๆ ในโรงพยาบาลมากกว่า
ผลเสียของยาถือว่าน้อยมาก ๆ การใช้ยาในระยะสั้นตามที่กำหนด แทบไม่เจอปัญหา

อีกประการคือเจ้ายา PPI นี้ มันชอบไปมีปฏิกิริยาระหว่างยาอื่น ๆ มากมาย ถ้าคุณใช้ยานี้อยู้ต้องให้เภสัชกรตรวจสอบปฏิกิริยาระหว่างยาอื่น ๆ ด้วย เสมอ !!

ใครมีเคล็ดลับเพิ่มเติม บอกกันมาได้นะครับ