เลือดออกทางเดินอาหารส่วนล่าง angiodysplasia

สาเหตุสำคัญของเลือดออกทางเดินอาหารส่วนล่าง angiodysplasia

ทางเดินอาหารส่วนบนและส่วนล่างแยกกันที่บริเวณลำไส้เล็กส่วนต้น (จุดที่ยึดกับ Ligament of Trietz) สาเหตุสำคัญของเลือดออกทางเดินอาหารส่วนต้นคือแผลในกระเพาะอาหาร ส่วนสาเหตุสำคัญของเลือดออกทางเดินอาหารส่วนล่างอันหนึ่งคือ angiodysplasia หลอดเลือดจัดเรียงตัวผิดไป
ทำไมจัดเรียงตัวผิดไปทำให้เลือดออกได้ ปรกติหลอดเลือดจะเรียงตัวใต้ชั้นเยื่อบุของลำไส้ เรียงตัวเรียบร้อยแข็งแรง แต่ถ้าเกิดการเรียงตัวผิดปกติไม่ว่าจะเป็นระดับหลอดเลือดแดง หลอดเลือดดำ หลอดเลือดฝอย จะมีจุดที่ผนังบาง แรงดันหมุนวน โอกาสเลือดออกจึงมาก

สาเหตุนี้เป็นสาเหตุสำคัญของเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนล่างของผู้สูงวัย เพราะหลอดเลือดที่ลำไส้จะมีการขาดเลือดบ่อย แต่เวลาสร้างไม่ได้สร้างดีๆ เหมือนสมัยหนุ่มๆสาวๆแล้ว
โดยทั่วไปเลือดจะออกไม่มากและหยุดเองได้ ส่วนน้อยเท่านั้นที่เลือดออกมากจนต้องรักษาเร่งด่วน

หลังจากเลือดออกทางเดินอาหารส่วนล่าง อาการที่สำคัญคือถ่ายอุจจาระมีเลือดปนหรือถ่ายเป็นเลือดสดเลย เมื่อทำการส่องกล้องเข้าไปดูจะเป็นตำแหน่งหลอดเลือดที่ขยุกขยุยคล้ายฝอยทองและยิ่งถ้ามีจุดเลือดออกใหม่ๆ รอบๆจุดเลือดออกนั้นซีดที่เรียกว่า "pale halo sign" ก็จะชัดเจนขึ้น
แต่การส่องกล้องทางเดินอาหารส่วนล่างก็อาจจะไม่ได้พบทุกราย บางทีกระจุกเลือดเล็กมาก หรืออยู่ในซอกหลืบ ในกรณีสงสัยก็อาจตรวจต่อโดยการถ่ายภาพเฉพาะหลอดเลือดโดยการฉีดสีที่เรียกว่า angiogram ก็จะเห็นกระจุกฝอยและตำแหน่งที่ชัด การทำ angiogram อาจทำร่วมกับการถ่ายภาพเอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ด้วยเลย หรือถ้าหากไม่ต้องการฉีดสี มีข้อห้ามการฉีดสี ก็สามารถใช้เครื่องเอ็มอาร์ไอ เปิดย่านตรวจหลอดเลือดแดง และใช้โปรแกรมตัดเนื้อเยื่ออื่นที่ไม่ใช่หลอดเลือดออกไป จะได้ภาพหลอดเลือดชัดมาก

ยังไม่พอ หากไม่แน่ใจว่าจุดใดเลือดออกก็จะมีการฉีดเม็ดเลือดแดงที่ติดสารกัมมันตภาพรังสีเข้าไปในหลอดเลือดแล้วถ่ายภาพรังสีนิวเคลียร์ดูว่าเม็ดเลือดแดงที่ควรอยู่ในหลอดเลือดมันเล็ดลอดออกมาในลำไส้ไหม คล้ายๆกับเทคนิคการจับพ่อบ้านโดยใช้จีพีเอสติดรถ ควรแสดงเส้นทางจากที่ทำงานกลับบ้านเท่านั้น ถ้าเกิดออกนอกเส้นทางไปแถวรัชดา...คาดเดาว่าอีกไม่นานเลือดจะออก

ส่วนถ้าเลือดออกในส่วนลำไส้เล็ก เราก็จะมีกล้องส่องลำไส้เล็กแต่กล้องตัวนี้ไม่ได้มีทุกที่และใช้ยากครับ (enteroscopy) หรือใช้กล้องจิ๋วกลืนลงไปถ่ายภาพแล้วส่งสัญญาณภาพแบบไร้สายมาดู (wireless capsule endoscopy)...แต่ส่วนมากเลือดออกแบบนี้จะอยู่ที่ลำไส้ใหญ่มากกว่า
ส่วนการรักษา..ประเด็นแรกเรารักษาเมื่อเกิดเลือดออกนะครับ หากบังเอิญไปส่องกล้องแล้วเจอเข้าโดยทั่วไปก็ไม่ได้รักษาครับ ประเด็นที่สอง ส่วนมากเลือดมันหยุดเองถ้าการแข็งตัวของเลือดดี ไม่ได้มีภาวะเลือดไม่แข็งหรือกินยาที่ต้านการแข็งตัวของเลือด (เรื่องแข็งตัวนี่ต้องให้ชัด ว่าการแข็งตัวของอะไร)

การรักษาไม่ว่าเพื่อให้เลือดหยุดหรือกันการออกซ้ำ ก็จะมีการรักษาผ่านกล้องเช่น จี้ด้วยหัวจี้อาร์กอน จี้ด้วยหัวจี้ความร้อน การฉีดสารหดตัว(ของเลือด) การคลิป หรือแม้แต่ผ่าตัดตรงจุดเลือดออกนั้นผ่านกล้อง
การรักษาโดยผ่านการสวนสายสวนหลอดเลือด ใส่สายสวนไปที่หลอดเลือดไปเลี้ยงลำไส้ใหญ่ ฉีดสีดูว่าออกจากจุดใด แล้วไต่ตามเส้นทางนั้นไปฉีดสารที่เป็นเจลโฟมไปอุดหลอดเลือดนั้นเลย
การรักษาผ่านการผ่าตัด ส่วนมากคือตัดลำไส้ส่วนนั้นทิ้งไป มักจะทำเมื่อการรักษาโดยส่องกล้องหรือทางหลอดเลือดไม่สำเร็จ หรือไม่สามารถทำได้ ในอีกกรณีที่เลือดออกมาฉุกเฉินมาก ผ่าตัดนี่จะชะงัดมาก ความสำเร็จในการหยุดเลือดสูงที่สุด
ยากินทั้งฮอร์โมนเพศ ยา thalidomide ยา octreotide ยังมีการศึกษาน้อยและยังไม่ได้รับรองผลชัดเจน

และอย่าลืมแยกโรคสำคัญสำหรับเลือดออกในลำไส้ คือ มะเร็งของลำไส้ ที่เพจเราย้ำมาหลายครั้งครับ