"เหนื่อยหอบ นอนราบไม่ได้" คืออะไร
ก. ปวดหลัง นอนราบทีไร ปวดจนเหนื่อย
ข. หัวใจไม่ดีแล้วนะ ขนาดนอนยังเหนื่อย
ค. คิดไปเอง เครียดหรือเปล่า
ง. เหนื่อยลุ้นทั้งคืน มานอนราบสิบเอ็ดเนี่ย นอนราบไม่ได้
หมอถามง่ายๆ เหนื่อยไหม นอนราบได้ไหม ตื่นมาหอบกลางคืนไหม ..แหมฝันร้ายก็ตื่นมาหอบได้นะ แต่วันนี้เราจะมาเข้าใจคำว่าเหนื่อยหอบนอนราบไม่ได้กันสักหน่อย
คำถามนี้มักจะถูกใช้เวลาถามเรื่องโรคหัวใจ โดยเฉพาะหัวใจวาย เรามาหลับตานึกไปพร้อมๆกัน ...เอ่อ อ่านไปนึกไปก็ได้ เดี๋ยวจะอ่านไม่รู้ถ้าหลับตา
หัวใจมนุษย์เราจะรับเลือดจากส่วนต่างๆของร่างกายเข้ามาหัวใจห้องบนขวา ส่งมาห้องล่างขวา ห้องล่างขวาก็จะบีบเลือดส่งไปปอด แลกเปลี่ยนแก๊สดีแก๊สเสียเสร็จสรรพ เลือดจากปอดไหลมาหัวใจห้องบนซ้าย ลงมาห้องล่างซ้าย บีบออกไปส่วนต่างๆของร่างกาย
...ถ้าปั๊มห้องล่างซ้ายมันเสียล่ะ ... เลือดออกไปสู่ร่างกายได้ไหม ก็ไม่ได้ เลือดที่มาจากปอดมันก็คั่งก็ท้น ออกไม่ทัน เพราะห้องขวาล่างมันยังแข็งแรงอยู่มันก็ปั๊มปั่มปั่มปั๊ม ส่งเลือดไปปอดอย่างไม่ลดละ เลือดก็ไปคั้งที่ปอด
นี่คือกลไกการเกิดน้ำท่วมปอด น้ำนั้นคือเลือดนั่นเอง พอเลือดมันคั่งค้งในหลอดเลือดมาก ผนังหลอดเลือดก็เริ่ม "เอาไม่อยู่" สารน้ำเริ่มทะลักออกมาที่ถุงลม แลกแก๊สไม่ได้ ต้องออกแรงหายใจมากขึ้นถึงจะได้แก๊สพอและช่วยบีบเลือดออกจากปอด ..เราจึงเห็นอาการเหนื่อยนั่นเอง บางคนไอออกมามีเสมหะสีออกแดงๆชมพูที่เรียกว่า pink frothy sputum
เวลาเอกซเรย์ก็จะเป็นฝ้าขาวๆของน้ำเต็มปอดที่ควรจะมีแต่ลม และถ้าปล่อยเอาไว้เดี๋ยวห้องล่างขวามันก็จะแย่ไปด้วย
แล้วมาเกี่ยวอะไรกับตอนนอนล่ะ...
orthopnea อ่านว่า ออ-ท๊อป-เหนื่ย คือนอนราบลงแล้วเหนื่อย ว่ากันง่ายๆคือ เลือดจากขาและในช่องท้องมันไหลเข้าหัวใจด้านขวามากขึ้น เพราะท่านอนราบไหลตามแรงโน้มถ่วง หัวใจห้องล่างขวาเป็นเลือดมามากมันก็ปั๊มไปปอดใหญ่เลย ไม่ได้ฟังหัวใจห้องซ้ายว่า เฮ้ย เบาๆ รับไม่ไหวแล้ว น้ำเลยคั่งค้างที่ปอดนั่นเอง
เมื่อนั่งหรือยืน เลือดก็จะตกไปที่ขาและช่องท้อง ปริมาณเลือดไปปอดน้อยลง เลือดค้างน้อยลง ก็สบายขึ้น
paroxymal nocturnal dysnea แปลว่าเหนื่อยเป็นพักๆเวลานอนกลางคืน เพราะเมื่อเวลานอนลงนอกจากจะเกิด orthopnea แล้ว กลไกของหลอดเลือดที่จะบีบตัวและการทำงานของหัวใจก็ลดลงด้วย ดังนั้นเวลานอนไปสักพัก น้ำจะคั่งค้างในปอด จนต้องลุกขึ้นมาหอบ..ย้ำว่าลุกมาหอบ เพราะจะต้องจัดตัวในท่านั่งและตื่นทำให้ระบบประสาทตื่นตัวทำงานมากขึ้น เลือดคั่งค้างน้อยลง
หรืออาจเห็นคนไข้นั่งหลับ หรือประวัติว่านอนแล้วไอเหนื่อย อันนี้ต้องแยกจากโรคปอดหรือน้ำมูกตกไประคายเคืองด้วย
ถามว่ามีโรคอื่นไหมที่มีอาการแบบนี้ จริงๆโรคแรงดันในปอดสูง โรคหลอดเลือดของปอด ก็มีอาการแบบนี้ได้ แต่ความแม่นยำของอาการจะเป็นหัวใจวายมากกว่าครับ จึงต้องถามย้ำถึงลักษณะอาการเวลาตื่นมาด้วยว่าหอบแบบใด และมีอาการอื่นๆของหัวใจวายด้วยหรือไม่ และตรวจร่างกายก็ควรสนับสนุนหัวใจวายด้วย จะช่วยยืนยันวินิจฉัยหัวใจวายได้ดีครับ
หัวใจวาย หายใจ มิหายเพลีย
ลุกนั่งเสีย สดชื่น ฟื้นเหนื่อยหาย
แต่ลูกเพจ ใจไร้คู่ อยู่เดียวดาย
ทำอย่างไร ก็ไม่หาย (หัวใจ) วาย..คา..คาน
เครดิตภาพ : matressreviewguru.com
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น