คัดกรองมะเร็งลำไส้และกระเพาะอาหาร

คุณเคยทำอะไรโดยคิดว่า สักวันมันจะเห็นผล แล้ววันหนึ่งเห็นผลไหม..มาๆ ผมจะเล่าเรื่องจริงให้ฟัง

โดยปกติสุขทุกวัน งานที่ผมทำจะไม่ใช่การดูแลผู้ป่วยปฐมภูมิ มักจะเป็นการดูแลผู้ป่วยวิกฤต หรือผู้ป่วยที่มีความซับซ้อนในหลายๆระบบ ส่วนมากก็จะเป็นการรับปรึกษา นานๆครั้งจะได้รับดูแลผู้ป่วยปฐมภูมิ
บทความเรื่องการป้องกันโรค การคัดกรองนั้น ใช้เองน้อยนะครับ อ่านมากๆก็กลัวลืม เลยต้องมาอัพเดตให้ท่านๆฟังเป็นประจำนี่แหละครับ

วันหนึ่ง มีผู้ป่วยที่ผู้ใหญ่ที่รู้จักแนะนำมาพบ เพราะปัญหาเรื่องซีด เป็นสุภาพสตรีวัย 60 ปีผ่านการตรวจสุขภาพมาและพบว่าโลหิตจาง ครั้งนี้พบครั้งที่สอง ปีก่อนก็ซีด แต่เนื่องจากเธอไม่มีอาการใดๆ และการซีดนี้เธอก็คิดว่ามันไม่ได้เป็นปัญหา จนไปพูดคุยกับผู้ใหญ่ที่ผมรู้จัก คุยไปคุยมา ก็เลยได้ความว่า ซีดลงกว่าปีที่แล้ว .... จนสุดท้ายมาจบที่ห้องตรวจผมนั่นเอง
ก็ตามมาตรฐานการดูแล ซักประวัติและการตรวจร่างกาย พบแค่ซีดเล็กน้อยโดยไม่พบภาวะอื่นๆ หรือความผิดปกติใดๆ ตรวจยืนยันผลเลือด ได้ความเข้มข้นของฮีโมโกลบิน 11.5 กรัมต่อลิตร (หญิง 13-15) หรือค่าความเข้มข้นเลือด 34% ก็ถือว่าซีดเล็กน้อย ไปดูฟิล์มเลือด ก็พบเซลเม็ดเลือดแดงตัวเล็กไม่มาก ... รวมๆคิดว่าน่าจะเป็นโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก

เอาล่ะ กระบวนการตรวจก็ว่ากันต่อถึง คิดถึงสูญเสียเลือดจากระบบทางเดินอาหาร ผมจึงแนะนำคัดกรองมะเร็งลำไส้และกระเพาะอาหาร

เท่าที่ผ่านมา ..เมื่อแนะนำไป น้อยรายมากที่จะทำตามจนครบขั้นตอน ส่วนมากจะคิดว่า แค่ซีดเล็กน้อย ไม่มีอาการอื่นๆ ทำไมต้องตรวจมะเร็งด้วย ส่วนมากก็คิดว่ามันต้องขนาดนั้นเลยหรือ หมอโอเว่อร์ไหม
ทำให้ผู้ป่วยมะเร็งที่เราพบส่วนมาก มักจะมาพบแพทย์ด้วยอาการที่ลุกลามมากแล้ว เช่น อุจจาระก้อนเล็กลงมากเพราะทางเดินลำไส้มันตีบ ลำไส้อุดตันจากก้อน เลือดออกให้เห็นทางอุจจาระ หรืออาการจากการแพร่กระจาย เช่นท้องโตมีน้ำในท้อง ตัวเหลืองตาเหลืองไปแล้ว

"เพราะเราคัดกรองกันน้อยเกินไป..ในผู้ที่ควรคัดกรอง"

ส่วนมากที่มาตรวจมะเร็งเพราะ.." กลัว" มากกว่าจำเป็น จริงอยู่กลุ่มที่กลัวก็จะตรวจพบส่วนหนึ่ง แต่ส่วนมากคนที่ควรตรวจไม่สนใจตรวจ กระทั่งผู้ที่เป็นญาติสายตรงของผู้ป่วยมะเร็ง เชื้อเชิญมาตรวจเท่าไร ก็ไม่มา... concern กับ awareness มันคนละอย่างกัน

มาที่ผู้ป่วยรายนี้ สุดท้ายตรวจอุจจาระพบเลือดจริง เมื่อทำการส่องกล้องตรวจลำไส้ก็พบสำไส้ใหญ่ผิดปกติ ผลรวมก็เป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ครับ ผู้ป่วยเข้ารับการผ่าตัดเรียบร้อย ผลออกมาเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ระยะต้น ต้องให้ยาเคมีบำบัดอีกหนึ่งสูตรหลังผ่าตัด การพยากรณ์โรคดี
ผู้ป่วยผ่าตัดรักษาขณะร่างกายไม่ช้ำ โรคร่วมไม่มาก ฟื้นตัวเร็วและการตอบสนองดี ตอนนี้ให้ยาเคมีครบแล้ว ใช้ชีวิตเป็นปกติสุข

วันนี้นัดกันมา หกคนที่เสี่ยงในครอบครัวเพื่อมาคัดกรอง เนื่องจากมีประวัติเสี่ยงเกิดขึ้นแล้ว

เป็นไม่กี่ครั้งที่ผมได้ทำ early diagnosis (วินิจฉัยได้เร็วก่อนจะเกิดผลข้างเคียง) และ primary prevention (ป้องกันก่อนเกิดโรค) อย่างที่เคยเขียนให้ทุกท่านอ่าน บอกตามตรงดีใจครับ ร้อยครั้งที่พยายาม แม้ประสบความสำเร็จเพียงครั้งก็คุ้มค่า ช่วยชีวิตคนได้เพียงหนึ่งก็คุ้มค่า

อย่าเพิ่งท้อนะครับทุกๆคน ความพยายามอยู่ที่ไหน ความสำเร็จอยู่ที่นั่น