เจาะตรวจเลือดแดง

คุณคะ หมอขอเจาะตรวจเลือดแดงค่ะ ... คืออะไร เลือดแดงเจาะอย่างไร ต่างจากเลือดดำไหม เจ็บไหม กลัว..ถามใครดี อะแฮ่ม "หลบหน่อยพระเอกมาาาา"

การตรวจเลือดที่เราคุ้นชินคือการตรวจเลือดจากหลอดเลือดดำใต้ผิวหนัง ที่เราสามารถเห็นได้ หรือเมื่อรัดแขนก็จะปูดขึ้นมาให้เห็น เจาะที่ข้อพับแขนเป็นส่วนมาก แล้วเลือดแดงเราเจาะอย่างไร
เลือดแดง หลักๆคือ ตรวจวัดแก๊สในเลือด ภาวะเป็นกรดด่าง ปัจจุบันสามารถตรวจได้อีกหลายอย่างเช่น แคลเซียม กรดแลคติก เราจึงเจาะตรวจเลือดแดงน้อยกว่าเลือดดำมากๆ อีกประการคือหลอดเลือดแดงจะอยู่ลึก เจาะยากกว่า เจ็บกว่าครับ

จุดที่ใช้เจาะเลือดแดงบ่อยๆคือบริเวณข้อมือ เพราะบริเวณนี้หลอดเลือดแดงอยู่ใกล้ผิวหนังมาก ท่านลองคลำชีพจรที่ข้อมือดูก็ได้ คลำชัดทีเดียว ก็จะเจาะง่าย เพราะการเจาะเลือดแดงเราใช้เรด้าร์การคลำ ไม่ใช่การมอง บางคนใช้เครื่องอุลตร้าซาวนด์ช่วยนำทางได้ ..แต่ผมไม่ถนัดนัก หลอดเลือดอื่นๆที่เจาะได้แต่ต้องเชี่ยวชาญและต้องรู้ข้อจำกัดคือ ที่ขาหนีบ ที่ส้นเท้า

ก่อนจะเจาะเลือดแดง ต้องมีข้อบ่งชี้ชัดๆ คือได้ประโยชน์อย่างใดอย่างหนึ่งจากการเจาะเลือดแดงแน่ๆ อธิบายให้คนไข้ทราบ และต้องทำการทดสอบด้วยว่าปลอดภัย คือหลอดเลือดแดงที่ไปเลี้ยงมือนั้นมือสองเส้นเชื่อมต่อกัน เกิดเราเจาะเส้นหนึ่งแล้วอันตราย หลอดเลือดเสีย ก็ยังมีอีกหลอด ไปเลี้ยงมืออยู่ จึงต้องทดสอบว่าหลอดเลือดทั้งสองยังอยู่และเชื่อมต่อกันดีก่อนเจาะ (Allen's test)
การเจาะก็ต้องทำการปลอดเชื้อ ทายาฆ่าเชื้อ ถ้าให้ดีก็ต้องปูผ้าสะอาด หรือใช้พลาสติกปลอดเชื้อคลุมผิวหนัง ตรงบริเวณที่จะเจาะ งอข้อมือเล็กน้อย ให้คลำชัดๆ เราจะใช้หลอดฉีดยาแก้ว หรือหลอดพลาสติกเฉพาะแบบในการเจาะเลือดแดง ภายในหลอดจะมีสารกันเลือดแข็งตัวด้วย ใช้เข็มเล็กๆ เบอร์ 24,25 เพราะจะได้ไม่เจาะเป็นรูใหญ่เกินไป

เลือดแดงมันมีแรงดันเลือดแดงนะครับ ไม่เหมือนเลือดดำที่ไหลซึมๆ เลือดแดงนี่ พุ่งปริ๊ดๆ เลยนะครับ ถ้าใช้เข็มรูใหญ่ เวลาถอนออกก็มีรูใหญ่ๆที่หลอดเลือด อาจไหลออกมาจนเกิดปัญหาได้

คราวนี้ก็คลำตำแหน่ง แล้วจินตนาการตามวิชากายวิภาคว่ามันต้องอยู่ตรงนี้ แล้วจิ้มเข็มลงไป กะให้ลึกจนถึงหลอดเลือด *** เดี๋ยวๆ หมอลืมฉีดยาชาหรือเปล่า อันนี้แล้วแต่คนทำนะครับ ส่วนตัวผมไม่ฉีด เพราะว่าฉีดยาชาก็เจ็บหนึ่งครั้งตอนลงเข็มยาชา เจาะเลือดแดงเข็มเล็กๆทีเดียว ก็เจ็บหนเดียวเหมือนกัน ***

จึ๊กกก..แล้วเข็มก็เคลื่อนผ่านผิวหนัง ใต้ผิวหนัง จนกระทั่ง เลือดแดงพุ่งเข้าไปในหลอดฉีดยา ครับ เนื่องจากเลือดแดงมันมีแรงดัน มันก็จะพุ่งออกมาเอง ถ้าไม่ค่อยพุ่งคิดก่อนว่าโดนหลอดเลือดดำ หนึ่งถึงสองซีซีก็พอนะครับ หรือถ้าเป็นหลอดเก็บเฉพาะก็เก็บจนเต็มที่ระบุไว้ แล้วก็ดึงเข็มออก

หลังจากเอาเข็มออก ต้องกดรอยเข็มเอาไว้ก่อนนะครับ เพราะเลือดแดงมีแรงดันสูงกว่าเลือดดำ แม้จะเจาะรูเล็กๆก็ตาม กดสัก 3-5 นาที พอเคี้ยวหมากแหลก แล้วดูว่าเลือดซึมไหม บวมไหม แล้วปิดแผลครับ
ส่วนเลือดที่เจาะออกมา ผมแนะนำให้ส่งให้ผู้ช่วยเราจัดการต่อ คือต้องรีบปิดฝาเพื่อกันอากาศเข้าไป เราวิเคราะห์แก๊สในเลือดไงครับ ถ้ามีฟองอากาศภายนอกก็อาจคลาดเคลื่อนได้ บางคนใช้การงอเข็มแล้วใช้จุกยางอุดไว้ วิธีใดก็ได้ ที่สำคัญคือ รีบเอาไปส่งห้องแล็บครับ ค่าแก๊สค่ากรดด่างจะแปรปรวนไปเรื่อยๆ เพราะในเลือดยังมีเซลเม็ดเลือดที่ใข้พลังงานอยู่ ในกรณีไปไม่ได้ทันที ให้แช่เย็นเอาไว้สักครู่แล้วรีบส่งครับ

อย่าลืมส่งค่า ความเข้มข้นเลือด ค่าฮีโมโกลบิน อุณหภูมิกาย ความเข้มข้นของออกซิเจนที่ได้อยู่ เพื่อประกอบการแปลผลนะครับ การวิเคราะห์ใช้เครื่องอัตโนมัติ ไม่กี่นาทีก็ทราบผลแล้ว

เห็นไหมครับ ถ้าเรารู้จักการใช้งาน ข้อดี ข้อจำกัด ไม่ว่าจะทำอะไรก็จะไม่พลาด ไม่ประมาท และได้ประโยชน์จากการทำเต็มที่ครับ