ช่วงนี้มีข่าวมีคนพบปลาหมึกวงน้ำเงิน ที่มีพิษร้ายแรงและพิษยังอยู่แม้ว่าจะต้มหมึกจนสุกแล้ว แต่ยังไม่มีใครเป็นพิษนะครับ เรามาทำความรู้จักกับเจ้าพิษ Tetrodotoxin กันเล็กน้อยครับ
คามจริงพิษอันนี้ชาวโลกและชาวไทยเรารู้จักกันมานานแล้วนะครับ เราทราบว่ามีสารพิษอยู่ใน ปลาปักเป้าทั้งน้ำจืดและน้ำเค็ม หอยบางชนิด (Japanese ivory shell, trumpet-shell) แมงดาทะเล (horseshoe crab) ปลาหมึกบางชนิด (blue-ringed octopus) ว่าเกิดพิษทำให้เกิดอาการชาและกล้ามเนื้ออ่อนแรงและบางครั้งรุนแรงไปจนกระทั่งเป็นอัมพาตทั้งตัว จริงแล้วตัวสัตว์ไม่ได้สร้างนะครับเป็นสาหร่ายบางชนิดที่สร้างขึ้นแล้วสัตว์พวกนี้กินหรือสะสมสาหร่ายไว้ในตัว เมื่อเรากินเข้าไปก็จะทำให้เกิดพิษครับ ในอดีตตำรับยาของจีน chinese pharmacopeia ใช้ปลาปักเป้าโดยเฉพาะไข่ปลาปักเป้า เอามารักษาอาการเกร็งไม่หาย หรือชักไม่หยุด
พิษค่อนข้างรุนแรงนะครับ เพียงเล็กน้อยก็ทำให้เกิดอาการได้ บางรายงานบอกว่าภายใน 10 นาที แต่โดยส่วนมากจะเกิดตั้งแต่กิน 30 นาที อาการที่เป็นคือเริ่มมีอาการชารอบปาก ชาตามนิ้วมือนิ้วเท้า หลังจากนั้นจะเริ่มมีอาการอ่อนแรงที่เป็นลักษณะเฉพาะของโรคนี้คือ เริ่มมีอาการอ่อนแรงจากส่วนปลายมือปลายเท้าเข้ามาต้นแขนต้นขา (ascending paralysis) แล้วจะลุกลามเข้ามาที่กล้ามเนื้อส่วนกลางคือ เริ่มมีหนังตาตก หายใจลำบาก กลืนลำบาก สุดท้ายก็อาจทำให้เส้นประสาทอัตโนมัติเป็นอัมพาต มีอาการหัวใจเต้นช้า ความดันโลหิตตกได้ ถ้ารุนแรงจริงบางทีก็เข้าอาการสมองตาย คือ ยังมีชีวิตอยู่เพียงแต่หัวใจเต้นตามกฎหมายแต่ระบบประสาทเสียไปหมดแล้ว เชื่อว่านี่คือพิษสำคัญในการทำซอมบี้ของหมอผีวูดู
พิษนี้เริ่มเกิดจนถึงเสียชีวิตได้ในเวลาแค่ 30-90 เลยนะครับ อาการจะคล้ายๆกับพิษจากโบทูลิซึ่มครับ ไม่มีการตรวจใดๆบอกได้นะครับ การวัดความเร็วเส้นประสาทนั้นคงจะทำไม่ทันครับ
ยังไม่มียาหรือสารต้านพิษตัวนี้นะครับ เราต้องประคับประคองให้ดี ช่วยหายใจ ให้สารน้ำทางหลอดเลือด ให้ยาพยุงความดัน รอให้ร่างกายขจัดสารพิษออกเองใน 2-3 วัน มีการใช้ยารักษาโรคกล้ามเนื้ออ่อนแรงมัยแอสทีเนียมาใช้รักษา คือ neostigmine และมีการศึกษาการสร้างสารต้านพิษนี้แล้วครับ ในขณะเดียวกันก็มีการศึกษาเอาพิษปักเป้านี้มาใช้ในการระงับปวด ระงับอาการลงแดงพิษเฮโรอีน
ปัญหาส่วนมากเกิดจากปลาปักเป้านะครับ ไม่ได้เกิดจากหมึกวงน้ำเงินแต่อย่างใด และปลาปักเป้านี้บางครั้งก็ปะปนมากับอาหารได้ถ้าผู้ทำอาหารนิสัยแย่ๆ ในญี่ปุ่นนั้นมีการอบรมเฉพาะทางเพื่อการปรุงอาหารด้วยปักเป้า หรือ "Fugu" ต้องได้วุฒิบัตรนะครับจึงจะประกอบอาหารด้วยปลาปักเป้าได้
ฟังข่าวด้วย "วิจารณญาณ" นะครับ
ที่มา บทความ พิษจากเตโตรโดท็อกซิน ของ อ.วินัย วนานุกูล ศูนย์พิษรามา
wikipedia
emedicine.com
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น