คางทูม

เด็กแถวบ้านคนหนึ่ง คางโย้ด้านซ้าย มีอักษรจีนเขียนที่แก้ม ได้ความว่าเป็นคางทูม กว่าจะหาคนที่เกิดปีเสือมาเขียนเสือได้ก็สองวัน -แต่ไม่ไปหาหมอแฮะ- เอ้า..มาดูเรื่องคางทูมกันหน่อยนะ

คางทูม (mump) เป็นการติดเชื้อไวรัสครับเชื้อแพร่กระจายทาง น้ำมูกน้ำลายคล้ายๆไวรัสหวัด อาการก็คล้ายๆกัน ไข้ น้ำมูกเจ็บคอปวดเมื่อยตัว และส่วนมากก็หายไปได้เองในสี่ห้าวันครับ บางทีเป็นแล้วหายแล้วยังไม่รู้ตัวเลย ส่วนที่จะมีอาการของต่อมน้ำลายอักเสบมีแค่ครึ่งเดียวเองครับ และเกือบทั้งหมดของคนที่มีอาการจะเกิดอาการอักเสบที่ต่อมน้ำลายหน้าหู (parotid gland) ข้างใดข้างหนึ่งครับ --จริงๆแล้วในปากมีต่อมน้ำลายอีกมากแต่ขนาดไม่ใหญ่ อาการไม่มากครับ-
ต่อมน้ำลายหน้าหู จะวางตัวในแนวจากใบหู ลากมาที่มุมกระดูกกราม และลองกัดฟันแน่นๆ จะมีกล้ามเนื้อปูดโปนขึ้นมาตรงกราม ชื่อกล้ามเนื้อ masseter ต่อมน้ำลายหน้าหูอยู่ตรงนี้ครับ ถ้าไปมีก้อนที่อื่นอาจเป็นต่อมน้ำเหลืองมากกว่าต่อมน้ำลาย เวลาต่อมน้ำลายอักเสบก็จะเจ็บและเคี้ยวแล้วเจ็บครับเป็นอาการที่พบบ่อยๆของคางทูม

คางทูมหายเองนะครับ ให้ยาแก้ปวด ลดไข้ กินอาหารกลืนง่ายๆ 4-5 วัน ก็พอดีกับเวลาที่ปากกาเมจิกที่ใช้เขียนเสือมันจางพอดี เขียนเสือแล้วก็เลยหายไงครับ ผลแทรกซ้อนอื่นๆพบน้อยมาก ปอดอักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ แต่มีผลข้างเคียงอันหนึ่งที่ต้องระวังคือ อัณฑะอักเสบหลังจากคางทูม พบได้ 15-20% ครับ หายเองเหมือนกันและไม่เป็นหมันนะครับเพราะเกิดแค่ข้างเดียว ส่วนอาการแทรกซ้อนของอัณฑะอักเสบถ้าเป็นพังผืดนั้นก็อาจมีบุตรยากหรือแก่ตัวไปก็ขาดฮอร์โมนเร็วขึ้น ในสุภาพสตรีก็มีรังไข่อักเสบนะแต่น้อยมากๆๆครับ

ส่วนมากเราได้วัคซีนกันตั้งแต่เด็ก เป็นวัคซีนรวม หัด-คางทูม-หัดเยอรมัน แต่ผลการป้องกันมันก็ลดลงตามเวลาครับ ยังไม่มีคำแนะนำชัดเจนว่าต้องฉีดเพิ่ม ยกเว้นในบุคลากรสาธารณสุขครับ ควรตรวจเลือดดูว่ามีภูมิไหม ถ้าไม่มีก็ฉีดสองเข็ม และคนท้องห้ามฉีดนะครับ

ต่อไปไม่ต้องเสียเวลาหาคนเกิดปีขาลแล้วนะครับ ไปหาหมอดีกว่าครับ