เรื่องนี้เคยรบเร้าเพื่อนที่เป็นจักษุแพทย์เขียนให้ แต่ไม่ยอมเสร็จซักที วันนี้ผมได้หนังสือใหม่มาหนึ่งเล่ม อธิบายคร่าวๆเรื่องนี้จึงนำมาเล่าให้ฟังกันครับ คิดว่าหลายๆท่านที่เป็นเบาหวานเองก็อาจจะยังไม่รู้
อาการแทรกซ้อนทางตาถือเป็นเรื่องสำคัญของอายุรแพทย์ที่ดูแลคนไข้เบาหวาน เนื่องจากทำให้เกิดความพิการและเป็นสาเหตุของตาบอดในผู้ใหญ่ที่พบบ่อยมาก หนึ่งในมาตรการการควบคุมเบาหวานคือ ต้องป้องกันโรคแทรกซ้อนทางตาครับ
แบ่งออกเป็นสองอย่างนะครับ คือภาวะแทรกซ้อนต่อจอประสาทตา และ ส่วนอื่นๆที่ไม่ใช่จอประสาทตา ขอกล่าวคร่าวๆว่าที่เป็นส่วนอื่นๆนั้นคืออะไรบ้าง
1. ต้อกระจก มีโอกาสเกิดมากกว่าปกติ 2-4 เท่า และช่วงที่น้ำตาลสูงๆ การโฟกัสภาพก็จะแย่ลง
2.ต้อหิน มีโอกาสเกิดมากกว่าปกติ 1.4 เท่า
3.ม่านตา อาจมีเส้นเลือดเกิดใหม่ที่ม่านตา ทำให้เกิดต้อหินได้ อันนี้เพื่อนจักษุแพทย์บอกเจอน้อยครับ
4.กระจกตา อาจเกิดแผลได้ง่ายในผู้ที่ใช้ contact lens
5.เส้นประสาท ทั้งเส้นประสาทการมองเห็น (คู่ที่ 2) และประสาทการควบคุมการกลอกตา (คู่ที่ 3) เกิดจากเส้นเลือดตีบตับ ทำให้มีภาพซ้อน ภาพมัว หรือ มีตากลอกไม่ได้
ที่สำคัญคือ ภาวะแทรกซ้อนต่อจอประสาทตาครับ โดยทั่วไปจักษุแพทย์ก็จะตรวจตาและถ่ายภาพจอประสาทตาให้เรา ปีละ 1 ครั้งครับ การตรวจประจำนั้นจะพบความผิดปกติได้ 2-3 % ในคนที่เริ่มเป็นเบาหวาน และพบได้ 15-20% ในคนที่เป็นเบาหวานมานานๆ ดูตัวเลขไม่มากแต่ถ้าคูณจำนวนผู้ป่วยเบาหวานเข้าไปก็มหาศาลนะครับ
ภาวะแทรกซ้อนนี้ที่สำคัญคือ การเกิดการขาดเลือดของหลอดเลือดเดิม แล้วสร้างหลอดเลือดใหม่ขึ้นมา แต่ว่าเจ้าหลอดเลือดใหม่นี้ (neovascular) มันไม่ได้ดีครับ มันปูดๆโปนๆ ไม่แข็งแรง แตกง่าย ทำให้มีน้ำรั่วจากเลือด มีการการตามัว มีม่านบัง ประมาณนี้ ถ้าแตกก็เลือดออก (vitreous hemorrhage) ก็จะมองไม่เห็น รักษาไม่ทันก็บอดได้ ถ้าแตกน้อยๆหรือรักษาทัน ส่วนที่หายก็เป็นพังผืด ดึงรั้งให้จอประสาทตาฉีกขาดได้ (retinal detachment)
การรักษาหลักคือ ควบคุมเบาหวานให้ดี เพื่อป้องกันไม่ให้เกิด หรือ เกิดแล้วก็ไม่มากขึ้นและไม่เกิดต่อไป ในรายที่เป็นมากหรือมีโอกาสลุกลาม คุณหมอตาจะยิงเลเซอร์เพื่อไม่ให้ลุกลาม แต่ไม่สามารถทำให้หายได้นะครับ และอาจต้องยิงซ้ำหลายครั้ง หลังจากยิงอาจจะมีตามัวลง หรือลานสายตาแคบลงเล็กน้อย ดีกว่าบอดนะครับ
การยิงเลเซอร์ไม่ทำให้เลือดออกนะครับ เลือดที่ออกเกิดจากตัวโรคเบาหวานเอง ซึ่งถ้าเลือดออกนี่ต้องผ่าตัดครับ
ปัจจุบันนี้มียาใหม่ๆ ที่ยับยั้งการเจริญของหลอดเลือดงอกใหม่ได้ anti-vascular endothelial growth factor ใช้ร่วมกับการยิงเลเซอร์ในรายอาการมากๆ หรือ ใช้เลเซอร์ไม่ได้ผล
อย่าลืมตรวจตาประจำปีนะครับ
ที่มา : ประศาสน์ ลักษณะพุกก์ ภาควิชาจักษุวิทยา จุฬาฯ, โรคแทรกซ้อนทางตา ใน ตำราโรคเบาหวาน ของหน่วยต่อมไร้ท่อ จุฬาฯ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น