ใครเคยเห็นผู้ป่วยโรคนี้บ้างครับ หน้าเบี้ยวขยับปากไม่ได้ข้างหนึ่ง ปิดตาไม่ได้ วันนี้เราจะมาคุยเรื่องโรคนี้กัน
ร่างกายเรามีเส้นประสาทสมองทั้งสิ้น 12 คู่ ออกมาจากสมองโดยตรง เส้นประสาทสมองคู่ที่ 7 ชื่อว่า facial nerve จากคำว่า face ที่แปลว่าใบหน้าครับ คือเส้นประสาทที่ควบคุมกล้ามเนื้อใบหน้าทั้งหมด ยิ้ม ขยับปาก หลับตา ทำให้เกิดปรากฏการณ์ใบหน้าไม่ขยับ ถ้าเส้นประสาทนี้ผิดปกติ และยังมีหน้าที่รับรู้รสบางส่วน ควบคุมความดังของเสียงที่ได้ยิน แต่หน้าที่หลักคือขยับใบหน้าครับ
คุณหมอ Charles Bell นักกายวิภาคชาวสก็อตแลนด์ ได้บรรยายโรคนี้ไว้ครั้งแรก เกือบ 200 ปีแล้ว ลักษณะที่เราจะพบได้คือ ตื่นมาแล้ว ใบหน้าไม่ขยับไปข้างหนึ่ง มุมปากตก ดื่มน้ำแล้วไหลออกมุมปาก ปิดตาไม่สนิท แต่ยังพูดได้ชัด กลืนได้ แขนขาไม่อ่อนแรง
ความสำคัญคือต้องแยกจากโรคหลอดเลือดสมองตีบ ที่ก็มีหน้าเบี้ยวเช่นกัน แต่พวกนั้นมักจะเบี้ยวแค่ครึ่งล่าง คือยังปิดตาได้สนิท แต่มุมปากตก (เส้นประสาทคู่ที่ 7 ส่วนที่ควบคุมครึ่งบนของใบหน้า มีเส้นประสาทจากของทั้งสองข้างมาควบคุม แต่ครึ่งล่างมาจากประสาทสมองฝั่งตรงข้าม) และอัมพาตก็มักจะมีแขนขาข้างเดียวกับที่หน้าเบี้ยว เกิดการอ่อนแรงด้วย ส่วนโรคอื่นๆเช่นเนื้องอกก็ต้องแยกออกเช่นกัน เราใช้ประวัติและการตรวจร่างกายก็พอครับ ในการแยกโรคต่างๆออกจากกัน
โรคนี้เกิดจากการอักเสบเฉียบพลันครับ ปัจจุบันมีหลักฐานว่าเกี่ยวข้องกับ การติดเชื้อเริม ( type 1 herpes) ไม่ใช่ว่าเชื้อโรคไปทำลายเส้นประสาทนะครับ แต่เป็นปฏิกิริยาของร่างกายเอง อีกโรคที่ต้องแยกออกคือการติดเชื้อ Lyme จากแบคทีเรีย borrelia burgdoferri โรคนี้ระบาดอยู่แถบยุโรปครับโดยเฉพาะฝรั่งเศส
โดยทั่วไปโรคนี้หายเองได้นะครับ ใช้เวลา 6-8 สัปดาห์ โดยส่วนมากก็หายเป็นปกติ บางส่วนก็อาจหลงเหลือความเบี้ยวเล็กน้อย บางส่วนก็มีการทำงานของใบหน้าผิดปกติไป เช่น กระตุกบ่อยๆ(facial myokymia) ,ใช้กล้ามเนื้อมัดอื่นๆเพื่อมาควบคุมการเคลื่อนที่ของมัดที่พิการไป ( synkinesis), หน้ากระตุกครึ่งซีก (hemifacial spasm) , น้ำตาไหลเวลาขยับใบหน้า( crocodile tears) อาการเหล่านี้อาจต้องมากระตุ้นไฟฟ้า หรือฉีดโบท๊อกซ์ครับ
ประเด็นของการรักษาคือปกป้องดวงตาให้ดี อย่าให้กระจกตาขีดข่วน จนกว่าหนังตาจะปิดได้ ใช้น้ำตาเทียม ครีมป้ายตา ใส่แว่น ปิดตาก่อนนอน
การใช้ยากดภูมิ prednisolone ในวันแรกๆของการป่วยในขนาด 10-12 เม็ดต่อวัน ต่อเนื่อง7วัน ช่วยลดระยะเวลาของโรคได้ครับ แต่ต้องใช้ในสามวันแรกของการป่วย และดูว่าไม่มีข้อห้ามการใช้ยากดภูมิด้วยนะครับ การใช้ยาต้านไวรัสเริม พิสูจน์แล้วว่าไม่ช่วยให้การดำเนินโรคดีขึ้นแต่อย่างใดครับ
ที่มา Harrison's principle of internal medicine 19th และ oxford textbook of medicine
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น